Naar een nog milieuvriendelijker spoorwegnet in België

De trein is momenteel het minst vervuilende snelle vervoersmiddel, op voorwaarde dat hij elektrisch rijdt. België is wat dat betreft een goed voorbeeld: meer dan 90% van het Belgische spoorwegnet is geëlektrificeerd, terwijl dat percentage in Frankrijk en Duitsland rond de 60% ligt. De FOD Mobiliteit en Vervoer wil op termijn de laatste dieseltreinen vervangen door een ecologischer alternatief. Elektrificatie van de sporen of de inzet van batterijtreinen of waterstoftreinen, welke mogelijkheden bestaan er voor een nog milieuvriendelijker spoorwegnet ?  

  • Christophe Roland
    Aan het woord
    Naam
    Christophe Roland
    Functietitel
    Investeringsanalist spoorwegen
    Expertise
    Spoorweginvesteringen opvolgen
    Uitdaging
    De niet-geëlektrificeerde spoorlijnen in België bestuderen om het spoornetwerk nog groener te maken.
  • Het aantal dieseltreinen beperken

    Begin 2021 publiceerde de dienst Infrastructuur en Investeringen de resultaten van een studie over de elektrificatie van het spoorwegnet. Naar aanleiding daarvan werden drie alternatieven voor dieseltreinen overwogen en geëvalueerd op basis van verschillende factoren zoals prestaties, kostprijs en sociale en ecologische impact. 
     

    • De keuze voor waterstoftreinen blijkt momenteel geen oplossing vanwege de hoge veranderlijke kosten. 
    • De volledige elektrificatie van de spoorlijnen, hoe duur de installatie ook is, blijkt de beste oplossing wat betreft onderhoud, milieuvriendelijkheid en energieverbruik. 
    • De batterijtreinen kunnen van pas komen op de lijnen waar de elektrificatie te duur zou zijn ten opzichte van het aantal treinen dat er rijdt. 
       

    Volgens de studie mogen de bestaande dieseltreinen nog wel gebruikt worden tot het einde van hun levensduur, maar is het aanbevolen om in de toekomst niet meer zulke treinen aan te schaffen.  

  • De expertise van verschillende partners voor efficiënte resultaten

    De studie is het resultaat van een samenwerking tussen het studiebureau Transport & Mobility, de FOD Mobiliteit en Vervoer, de NMBS en Infrabel. Tijdens de voorbereidende vergaderingen kregen de verschillende partners de kans om onderzoek te doen, bestaande gegevens te verzamelen en zich de juiste vragen te stellen. Hoeveel kost een kilometer met een dieseltrein? Hoe kan de CO2-uitstoot worden omgezet in euro? Wat zijn de totale kosten van de elektrificatie van een spoorlijn?
     

    De gegevens werden bestudeerd voor elke betrokken spoorlijn, rekening houdend met de mogelijke effecten van de verschillende indicatoren.

  • Christophe Roland

    Ik vond de onderzoeksmethodologie die we samen met de verschillende projectpartners hebben ontwikkeld erg waardevol. De studie van elke spoorlijn in functie van verschillende parameters geeft ons inzicht en stelt ons in staat om verklaringen en voorspellingen te doen

    Christophe Roland
    Christophe Roland
  • Naar de afschaffing van treinen op fossiele brandstoffen

    De resultaten van de studie over de elektrificatie van het spoorwegnet werden voorgelegd aan het ministerieel kabinet en besproken tijdens een vergadering met de NMBS en Infrabel. Er zullen nog bijkomende technische en financiële studies en besprekingen nodig zijn om de beschikbare middelen te evalueren en de best mogelijke keuzes te bepalen.
     

    Eind 2022 zijn het openbaredienstcontract van de NMBS en het performantiecontract van Infrabel afgesloten. Een van de doelstellingen van de NMBS is om het gebruik van fossiele brandstoffen voor personenvervoer te beperken en op termijn af te schaffen.

     

  • Nu al concrete gevolgen

    De inwerkingtreding van de beheerscontracten van de NMBS en Infrabel is een essentiële stap in de richting van de ontdieseling van het spoorwegnet. Een andere belangrijke stap voorwaarts is de eerste elektrische trein die in maart 2022 op de goederenspoorlijn 21C richting Genk reed.

  • Christophe Roland

    Ik vond het deel rond onderzoek heel boeiend. Ik heb interessante informatie ontdekt in bestaande studies in België of het buitenland, vooral over de berekening van de kosten van de CO2-uitstoot, waarover deskundigen het oneens zijn.

    Christophe Roland
    Christophe Roland
  • Elektrificatie van het Belgische spoorwegnet of gebruik van andere duurzamere transportmiddelen ter vervanging van dieseltractie
    Brussel
    Van 2020 tot 2022
    Uitdaging
    De niet-geëlektrificeerde spoorlijnen in België bestuderen om het spoornetwerk nog groener te maken.
    Kernteam
    Christophe Roland, Filip Van Vracem
    Kernopdracht
    Zorgen voor en meewerken aan het goede verloop van de studie. De inzichten uit de studie gebruiken.
    Budget
    Resultaat
    De studie werd begin 2021 gepubliceerd. De resultaten van de studie werden voorgesteld aan de ministerraad en besproken tijdens een vergadering met de NMBS en Infrabel.
    Het openbaredienstcontract van de NMBS omvat de doelstelling om het gebruik van fossiele brandstoffen voor het personenvervoer stop te zetten.
    Het prestatiecontract van Infrabel omvat de uitvoering van een specifieke studie rond treinen op batterijen in de komende jaren.

In de kijker

Duurzame mobiliteit

De federale regering stelde het federaal fietsplan Be Cyclist op met 52 overkoepelende maatregelen. De fietscommissie is één van die maatregelen. Zij brengt gewesten en fietsorganisaties rond de tafel om samen het fietsbeleid vorm te geven.

Duurzame mobiliteit

De enquête over het woon-werkverkeer is een federale enquête die door de FOD Mobiliteit en Vervoer wordt georganiseerd en die om de drie jaar plaatsvindt. Deze is verplicht voor alle ondernemingen en overheidsdiensten in België die gemiddeld meer dan 100 mensen in dienst hebben en betreft de woon-werkverplaatsingen van hun werknemers. In 2021 bracht de enquête het sterk toegenomen gebruik van de fiets als verplaatsingsmiddel aan het licht.

Duurzame mobiliteit

Sinds 2021 voert het logistieke team van de FOD Mobiliteit en Vervoer een analyse uit en stelt ze een actieplan op inzake interne verplaatsingen. Enkele acties en overwegingen die zullen bijdragen aan het succes van dit ambitieuze project zijn de verbetering van de voorzieningen en het aanbod aan middelen om de medewerkers van de FOD te begeleiden naar milieuvriendelijkere vervoersmiddelen.